Bu aralar verimli bir şekilde akademik işleri nasıl düzenleyebilirim diye bir şeyler yapıyorum. Daha doğrusu hep yapıyorum ama düzene girme işi zor. Makaleleri arşivleme, not alma, beyin fırtınası vs. bunların bir kısmı. Önceki yazılardan da görülebileceği üzere Obsidian not alma ve beyin fırtınası tarafında, Zotero ise makale yönetimi konusunda şimdilik kullandığım uygulamalar. Bunun yanında yaklaşık 5 sene önce aldığım iPad ve Notability uygulamasını da sık sık kullanıyorum, not almanın ötesinde uzaktan eğitimde beyaz tahta misali çok işimi gördüler. Ne var ki ekranın teknolojisi hem göz yoruyor, hem de kalemi vs. sürekli bir şarj ihtiyacı var. Bu sebeple de e-ink tabletleri bir süredir düşünüyordum.

Aslında 10 sene önce İngiltere’deyken Kindle keyboard ile tanışmıştım. Hakikaten efsane bir aletti. E-ink cihazlar çok kaba bir yaklaşımla normal tabletler gibi arkadan ekran ışıklandırması yerine normal mürekkep benzeri bir şeyleri ekrana püskürtüp üstten ışıklandırıyor diyebiliriz. Ya da öyle bir şeyler. Araştırmıştım ama unuttum, yine de farklı teknoloji işte, göz yormuyor. Eskiden bunlar tek tip aletlerken ve Amazon piyasayı domine ederken sonra Kobo çıktı. Ortama göre ışık seviyesini otomatik ayarlayanlar, yatmadan önce beyaz ışığı turunculaştıranlar vs. derken gelişti. Eskiden Kindle’da sadece kendi formatındaki kitapları okuyabiliyordunuz ama artık genel format olan ePub dosyalarını da okuyabiliyor. Diğerleri için pek böyle bir sıkıntı yoktu ama olursa da calibre uygulaması bu dosya formatlarında çevirmeleri kolayca yapıyordu.

Aslında Amazon ve Kobo geçtiğimiz aylarda hem e-ink kullanan, hem de not almaya olanak veren cihazlarını çıkardılar; Scribble ve Elipsa. Ne var ki her ikisinin de yazılımı kısıtlı. Kendi kitap dükkanları var ama uygulamalar vs. hep belirli seviyede kısıtlı kalıyor. Piyasada ilk olanlar oldukları için teknoloji konusunda muhtemelen en azından ekran tarafında daha sağlam işler yapıyorlardır ama bu yazıda ben e-ink ve Android kullanan bir tablete, Onyx Boox’a değineceğim.

Donanım

İlk olarak ülkemizdeki distribütörün yardımcı olma konusunda ve ürün desteğinde iyi olduğunu duydum, benim bizzat iletişim ihtiyacım olmadı. Sitelerinde zaman zaman kampanyalar olabiliyor. Kalem ucu veya kılıf hediye edebiliyorlar. Aslında ilk eleştirim de burada olacak, benim aldığım cihaz Note Air 2 mesela aslında çok da yeni olmayan EMR teknolojisi kullanan kalemle geliyor (hepsi öyle aslında) ama 5 tane kalem ucu 500 TL civarı, kılıflar yine bence pahalı. Yazıda sonradan değineceğim üzerine Lamy ya da Staedtler’in güzel kalemleri var, hiç olmadı Samsung’un eski s-penleri de iş görür. Yanında gelen kalem zaten pek güzel değil açıkçası. Kılıf konusunda ise ben yine yurtdışından üçüncü parti bir kılıf sipariş verdim, 10.3″ herhangi bir sleeve tipi kılıf da iş görecektir eğer ben illa mıknatıslı kapak kullanacağım manyetizma delisiyim falan demiyorsanız. Donanımla ilgili ilk eleştirilerim bunlardı. Birçok orijinal ya da alternatif aksesuar yurtdışında ya da üçüncü taraf satıcılarda daha uygun gibi.

Yazılım kısmında dediğim gibi Android 11 kullanıyor, üzerine kendi yazılımlarını atmışlar. Bu tabletlerde öyle internette fink atayım gibi bir şeyden ziyade okumak için kullanıldığından son güncellemeler vs. çok mühim değil. İçindeki Snapdragon işlemci de 6xx serisi ama iş görüyor, RAM 4 GB ve yeterli, hafızası da 64 GB. Bendeki Note Air 2 Plus, Note Air 2 ile farkı pili, rengi ve işlemcinin bir tık daha hızlı olması, bu hızın fark edilebileceğini bile sanmıyorum. Üretici firma çekirdeği paylaşmıyor ama, bu baya eleştiri konusu oldu. Bu yüzden her uygulamayı yüklemeyi ben de tercih etmedim. Google hesabı bağlamanız yeterli uygulama mağazasını kullanmak için, isterseniz kendi hesabınızı bağlayın isterseniz yenisini açın. Uzaktan cihazı kitleyebildiklerine dair bilgiler vs. de var FAQ sayfasında, o yüzden temkinli olmakta fayda görüyorum. Müşteri hizmetleri de firma gibi Çinli olmalı ki İngilizcelerini anlamak bazen zor olabiliyor. Benzer sebepten cihaz dilini de Türkçe yapmadım, eksik yer çok.

Bunun dışında standart WiFi, Bluetooth 5 ve ufak bir hoparlörü var bağlantı açısından. USB-C ile şarj oluyor ve buradan USB bellek vs. de bağlanabiliyor (OTG desteği var, başka şeyler de bağlanabilir herhalde). Ekran fena değil, Kindle daha iyi gibiydi sanki yine de. Bir de Ultra modelini çıkardılar o modelde yenileme hızı biraz daha iyiymiş ama bu aletler zaten öyle internette gezeyim, video izleyeyim aletleri değiller o yüzden ne derece anlamlı bilmiyorum. O modelde bir de arkada kamera var belge taramak için falan filan. Hoparlör yetmezse bluetooth kulaklık bağlanabilir.

Uygulamalara geçmeden kaleme tekrar değineyim. Mıknatısla yandan yapışıyor, kapağı falan da var, güzel basit bir kalem ama ben yazma hissini pek sevmedim. Dediğim gibi diğer markalardan da öneriler var, henüz ulaşmadı ama ben Staedtler’in digital jumbo modelinden yana kullandım tercihimi. Hem maddi olarak hem de yazma hissi olarak daha mantıklı gibi gözüküyor, bakalım. Bu arada çoğu e-ink tablette renk falan yok, görsel yanıltmasın. Onyx’in bir modelde var da pek canlı değil.

Pil ömrü ise yeterli gibi, WiFi sürekli açık kalmazsa çok daha uzun götürür. En azından yoğun kullanımda 4-5 günde birden fazla şarj gerektireceğini sanmıyorum. Kutudan adaptör falan çıkmıyor ama standart zaten.

Uygulamalar

Uygulamalara başlayacak olursam benim için öncelikle bu aletlerdeki en büyük sıkıntı dosya atmak için kabloyla bağlamak gerekliliğiydi. Bazı cihazlarda e-posta vs. atarak dosya yüklenebiliyor, kendi mağazalarından alınabiliyor vs. ama burada avantaj Boox’ta Android olması. Google drive ile kolayca dosya transfer edilebiliyor. Bunun yanında booxdrop diye bir uygulamaları var, burada push usulü tek dosya transfer edebildiğiniz gibi bulut hizmeti gibi bir şey var (5 GB), notlara vs. de tarayıcı üzerinden rahatça erişebiliyorsunuz. Üç tane server var EU, GB ve Çin (gerçi bir tane daha vardı sanırım), en azından GDPR’ye uyuyorlardır diye ben EU seçtim. Pratikliği iyi, eğer bu hizmeti veya drive’ı kullanmak istemiyorsanız Dropbox desteği de var, uygulaması olan her bulut hizmeti de çalışıyordur sanırım.

Ben özellikle okuma ve not alma uygulamalarına ayrıca değineceğim için burada yok.

Tarayıcı: Eink Bro

Aslında cihazın içinde NeoBrowser diye bir tarayıcı var, Chrome vs. de kurulabilir ama e-ink ekranlar için övülen bu tarayıcı çeşitli ayarlar yapma imkanı sunuyor okumak için vs. Ben bro kısmını sokak jargonu sanıyordum ama browser’ın kısaltmasıymış. punto büyütme, sağa sola yaslama vs. daha kolay. Android mağazasında ücretsiz.

RSS: Inoreader

Inoreader haberleri takip etmek için en sevdiğim uygulama. Ücretsiz versiyonu gayet yeterli ama isterseniz euro cinsinden ödeme yapıp ek özellikler sunan planlara geçebiliyorsunuz. Sitelerin paywallarını geçmek kolay olduğu gibi resimleri gösterme vs. diyerek de bu cihazlar için gayet uygun şekilde olan biteni izleyebiliyorsunuz. Cihazın kendi RSS uygulaması da var ama anlamsız geldi açıkçası.

ekran görüntüsü ve cihazdan görünüm

Senkronizasyon: Syncthing Google Drive

İlk hedefim Zotero uygulamasına tabletten erişmekti ama Zotero’nun henüz Android uygulaması yok (gelecek diyorlar bu yılın başından beri), o yüzden bir alternatif bulmalıydım (iOS uygulaması olduğu için orada böyle bir problem yok). Zotero az da olsa kendisi bir bulut alanı sunuyor fakat siz kendi klasörünüzü seçerseniz bulutta saklamak yerine yerel olarak saklayın diyor. Çeşitli eklentiler veya Android uygulamaları kurulabilse de bana pek mantıklı gelmedi. Not alma ve okuma deneyimine daha sonra ayrıca değineceğim ama bir yol bulmak gerekli.

Syncthing bu amaç için yapılmış değil tabii, herhangi iki cihaz arasında senkronizasyonu sağlayan açık kaynak bir yazılım. Ben bilgisayara ve boox’a kurarak Zotero’nun yerel klasörünü (aslında kendi bulutu da buradan güncelliyor) iki cihaz arasında paylaştırdım. Yani ilk başta bilgisayar ile boox’u senkronize ettim, cihazda makalelere not alınca vs. tekrardan senkronize ederek bilgisayardaki klasörü güncelliyorum, ardından da Zotero bunu buluta yüklemiş oluyor. Kullanımı gayet kolay ve güvenli. Tam bunu yazarken hata verince Zotfile ve Google drive kullanarak daha makul bir yöntem buldum, diğer yazıda uzunca paylaşacağım. Çok sevdiğim Obsidian şimdilik bu cihazda verimli değil ama değişebilir bu durum (Canvas adını verdikleri ve kalemlere uyan bir özellik gelecek).

Diğerleri

Senkronizasyon açısından avantajlı olduğu için OneNote kullananlar var ama ben pek sevmiyorum. Cihazı içerik tüketiminden öte akademik amaçlarla aldığım için şu anlık başka bir şeye ihtiyaç duymadım. Belki ileride eklerim.

Bir sonraki yazıda akademik makalelerde not alma, kitapları, makaleleri seslendirme, şekillerle falan oynama, el yazısı tanıma, otomatik çeviri, senkronizasyon vs. üzerine yazmayı planlıyorum. Üşenmezsem.